Belasting versus belastbaarheid

Maak je geen zorgen; het heeft niets te maken met blauwe enveloppen.

Belastbaarheid is wat je lichaam aankan, terwijl belasting is wat je van je lichaam vraagt. Dit werkt als een weegschaal; als vraag (belasting) en aanbod (belastbaarheid) in evenwicht zijn, ben je in balans. Als het aanbod groter is, voelt het leven licht en verloopt het soepel. Als de vraag groter is dan het aanbod, slaat de balans negatief uit en kun je het gevoel hebben dat je 'geleefd wordt'. Uiteraard willen we graag dat de weegschaal ten minste in evenwicht is, maar liever nog dat deze positief uitslaat naar aanbod. Je hebt dan dus meer energie dan je van je lichaam vraagt en hebt dus een beetje energie overschot voor wanneer het nodig is.

Het kannetje

Deze metafoor maakt op een heldere manier inzichtelijk hoe je lichaam met energie omgaat. Het draait uiteraard weer om de balans tussen vraag en aanbod, maar bekeken vanuit een ander perspectief. Ik had natuurlijk een cocktailglas of babyfles als metafoor kunnen gebruiken, maar een ouderwets kannetje dekt nog steeds de lading.

De ideale situatie

- Je begint de dag met een beetje geluk met een leeg kannetje, dankzij een goede nachtrust. De volle 100% energie welke je lichaam te bieden heeft (je belastbaarheid), is beschikbaar.

- Gedurende de dag vul je het kannetje met alles wat energie kost (de belasting), zowel fysiek als mentaal.

- Rustmomenten overdag compenseren een deel van de inspanning, en een goede nachtrust zorgt ervoor dat het kannetje volledig wordt geleegd.

- Zo kun je de volgende dag weer energiek beginnen, en begint het proces opnieuw.

Zoals hierboven beschreven, is dit de ideale situatie. Kinderen hebben echter vaak invloed op de vullings- en leegmaakprocessen van dit kannetje. Slechte nachten, veranderende planningen, maar bijvoorbeeld ook een onverwacht ziek kindje zijn van invloed zijn op je belasting. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het kannetje groot genoeg is voor alles wat moet en wat we graag willen? En wat als we constant meer vulling (belasting) hebben dan erin past (belastbaarheid)?

Gun jezelf meer controle en inzicht in je energieverbruik!

Fysiek en mentaal is gelijk voor wat betreft de energie voorraad

Je lichaam maakt geen onderscheid tussen mentale en fysieke belasting als het gaat om energieverbruik. Gedurende de dag gebruik je energie voor zowel fysieke activiteiten, zoals fietsen, lopen, achter de kinderen aanrennen, vrijen en koken, als voor mentale activiteiten, zoals het maken van boodschappenlijstjes, werk-gerelateerde focus en genieten van de zon. Al je gedachten, zowel positief als negatief, verbruiken mentale energie.

Natuurlijk kunnen sommige fysieke activiteiten ook mentale energie opleveren; bijvoorbeeld sporten of lekker dansen tijdens het koken. Voor het vullen van het kannetje maakt dat niets uit; het werkt in de loop van de dag en houdt geen rekening met bronnen. Wel is het belangrijk op te merken dat wanneer je regelmatig mentale inspanningen hebt, rust neemt en voor een sterk lichaam zorgt, je een groter kannetje kunt maken.

Laten we samen eens een dag doornemen en kijken wat het verschil is tussen het ideale scenario en een meer realistisch moeder-scenario.

Ideaal scenario Start van de dag Heerlijk! Je hebt een goede nacht gehad van zo'n 8 uur, waardoor je lichaam je kannetje helemaal heeft geleegd. Het is weer klaar om gevuld te worden met alles wat je die dag van jezelf verwacht en wilt. Fris en fruitig begin je aan de dag en kun je de energie gebruiken voor zowel fysieke als mentale activiteiten; oftewel vullen met de belasting.	Realistisch scenario   Start van de dag Helaas heb je niet zo goed geslapen; je lag te woelen of werd misschien wakker gehouden door voedingen of verdrietige kindjes. In dat geval is je lichaam niet in staat om het kannetje volledig te legen. Dit heeft tot gevolg dat er al een bodempje in zit wanneer je aan je dag begint.  Niet echt een prettige start van de dag.
Door de dag heen gaan we vullen Alle activiteiten dienen als vulling voor je kannetje. Aan het einde van de dag zou het ideaal zijn als er nog wat ruimte in het kannetje over is als reserve. Die reserve wordt regelmatig aangesproken, zodat je onverwachte belasting zonder problemen kunt opvangen. Denk aan een plotselinge wijziging in je strakke planning door een onverwachte luierwissel, een spontane verplichte vergadering of een gesprek dat meer tijd, aandacht en energie vergt. Wanneer je dit koppelt aan het eerder beschreven model van belasting en belastbaarheid, kun je zeggen dat de balans positief uitslaat voor je belastbaarheid ten opzichte van de belasting wanneer er sprake is van die kleine reserve. Je zit lekker in je vel.	Door de dag heen gaan we vullen Gedurende de dag vullen we ons kannetje. In veel gevallen zijn de activiteiten na een slechte nacht niet heel anders dan die na een goede nacht; de dagelijkse eisen veranderen niet vanzelf. Je fietst naar school of werk, plant je dag en volgt je agenda. Deze activiteiten stapelen zich bovenop de vulling die je al had door de niet-optimale nacht. In dit geval is er aan het einde van de dag geen sprake van een energie-reserve. De belasting is gelijk aan je belastbaarheid. Je hebt het gevoel dat je het allemaal net aan kunt. Wat ook kan is dat je begon met een frisse start, maar dat er veel onverwachts gebeurde: een lekke band waardoor je je planning om moest gooien en moest lopen, een kind dat ziek thuis blijft waardoor je je werk op een andere manier moet regelen etc.
Lekker slapen  Daarna is het tijd om weer lekker in je bed te kruipen. Heerlijk slapen, zodat je kannetje weer volledig geleegd wordt, en je de volgende dag weer straalt en barst van de energie.	Lekker slapen  Eindelijk, je mag je bed weer in. Hopelijk kun je op tijd onder de wol kruipen, zodat je wat extra uurtjes kunt pakken om morgen weer te zorgen voor een beetje reserve aan het einde van de dag, of op zijn minst om te voorkomen dat het kannetje overstroomt.

De realiteit wanneer je (net) moeder bent

Veel moeders zullen regelmatig in het 'realistische scenario' belanden. En ondanks ieders inzet om aan de linkerkant van de tabel te blijven, omdat dat gewoon veel prettiger voelt, is het een beetje naïef om te denken dat je dit meteen na de bevalling voor elkaar krijgt. Er gebeuren gewoon te veel dingen die je nog nooit hebt meegemaakt en waarop je je niet kunt voorbereiden. Die periode in je leven vergt naast fysieke kracht ook veel mentale energie. Zelfs als je het sterkste lichaam hebt, de minst belastende bevalling en 'de ideale baby', lukt het waarschijnlijk niet om energie-reserves aan het eind van de dag te hebben.

En dat is helemaal niet erg, althans niet voor een tijdje. Zolang je maar beseft dat die reserves er op dat moment niet zijn, en je niet denkt dat het verstandig is om extra taken op je te nemen. Denk ook niet dat het alleen in de eerste periode van het moederschap een uitdaging is om balans te behouden. Ik kan je verzekeren dat de eerste periode een goede leerschool is voor de rest van je leven, want je zult nog vaak op de proef worden gesteld. Wees voorbereid!

Je bent je bewust van hoe vol je kannetje is aan het einde van de dag en begrijpt dat je op het randje zit. Je probeert een gezonde levensstijl te behouden om je kannetje zo groot mogelijk te houden en past waar mogelijk je activiteiten aan. Dat is bewonderenswaardig! Dit is goed vol te houden, en misschien gloort er ergens hoop op een rustiger periode waarin je kunt herstellen.

Maar wat als ongewenst belast wordt met een hogere belasting van je lijf? Wanneer bijvoorbeeld de oppas wegvalt, je kindje ziek is, jij en je partner (tijdelijk) niet in topvorm zijn, of je lichaam even niet meewerkt? Dan kun je letterlijk en figuurlijk overlopen. Dan is het echt tijd voor actie! Want een dergelijke situatie kun je niet lang volhouden en zal altijd leiden tot klachten, zowel lichamelijk als mentaal.

Over het randje oftewel; overbelasting

Wanneer je langdurig meer vulling hebt dan in je kannetje past, wanneer de belasting lange tijd groter blijft dan de belastbaarheid, bevind je je in een staat van overbelasting. Iedere moeder zal eens of vaker in deze situatie belanden. Misschien behoor jij tot de groep vrouwen die zich gemakkelijk aanpassen en bepaalde taken of activiteiten laten vallen wanneer je voelt dat op het randje zit van overbelasting. Aan de andere kant zijn er ook vrouwen die liever vasthouden aan wat ze denken dat ze zouden moeten kunnen, zonder enige taak of activiteit los te laten. Mocht je bij deze laatste groep horen is het misschien goed jezelf de volgende vragen te stellen:

Moet je dit van jezelf, of denk je dat anderen vinden dat je het zou moeten kunnen? En vinden ze dat echt, of heb je dat misschien zelf bedacht?

Ik blijf bewondering hebben voor vrouwen die "dan maar wat eerder naar bed gaan" om hun belastbaarheid weer op te bouwen, terwijl ik, tegen beter weten in, op de bank blijf hangen om een serie te bingewatchen.

Zoals gezegd, we kunnen dat leven op het randje gelukkig wel even volhouden; "Wij moeders, gaan gewoon door tot we erbij neervallen!" Maar omdat dit laatste meer een feit dan een fabel is, moet je naar dat gevoel luisteren en actie ondernemen om te voorkomen dat je echt te veel van jezelf vraagt! Als je het gevoel hebt dat "het allemaal net kan," moet je stappen ondernemen om weer reserves op te bouwen – doe een stap terug! Zo zul je letterlijk ervaren dat je meer lucht krijgt en weer controle krijgt op je energie.

Je lichaam geeft regelmatig signalen; neem de tijd ernaar te luisteren, vertrouw op je gevoel en handel op basis van die informatie! Het zal je veel energie en klachten besparen.

Iedere moeder wordt chagrijnig van te weinig slaap.

Iedere moeder heeft minder zin in beweging en grijpt naar ongezond voedsel als ze moe is.

Iedere moeder heeft moeite zich los te maken van een beeldscherm bij vermoeidheid.

Iedere moeder heeft meer moeite met kwalitatief goed slapen als ze oververmoeid is.

De oplossing bij overbelasting

Om weer naar een goede balans te komen moet je goed voor jezelf gaan zorgen. Maar waar begin je?

• Zorg voor het vermijden van (ongewenste) stress. Stress is natuurlijk van belang; door de vrijgekomen hormonen ben je in staat op de toppen van je kunnen te presteren! Handig wanneer je je baby moet vangen die van de commode dreigt te vallen, maar minder nuttig bij een Ping van je telefoon.

• Verminderen van prikkels. Geef je hersens af en toe even pauze. Geen telefoon, geen beeldscherm, geen krant, geen tijdschrift of podcast. Gewoon even lummelen. Of (buiten) een rondje lopen.

• Gezond eten. Ga niet voor grootse veranderingen. Maak gewoon slimme keuzes. Haal bijvoorbeeld snackgtoemten die je op ooghoogte in de koelkast zet en leg die zak chips in en kast waarbij je eerst op een stoel moet klimmen voor je erbij kunt.

• Voldoende slaap. Ik weet het; het is een intikkertje maar o zo lastig. Wat wellicht helpt is jezelf verleiden door je slaapkamer heel aantrekkelijk te maken. Koop nieuw beddengoed of een nieuw dons waar je zo heerlijk onder kunt kruipen...

• Zorg voor voldoende beweging. Zonder inspanning is het moeilijk te ontspannen. Zorg dan ook dat je door de dag heen echt in beweging bent; het rondje dat je loopt echt ff lekker doorstappen, dat fietsertje naar de supermarkt net ff een tikkie harder, pak de trap in plaats van de lift.

• Ga naar buiten en zie groen. Groen is bewezen stressverlagend. Dus hop naar buiten en ervaar wat groen kan doen ;-). Het schijnt dat het groen ook al positief helpt vannacht een raam, maar ga toch maar voor de full-service! Buiten krijg je er ook nog ee

• 
  

Een paar tips:

·      Zet een wekker op de tijd dat je naar bed wilt. Je zet een wekker om eruit te gaan, waarom dan geen wekker om erin te gaan?

·      Hier alvast een kleine tip ten aanzien van snacken: zorg ervoor dat gezond eten binnen handbereik is. Leg ongezonde snacks op de bovenste plank van je hoogste kast en de gezonde opties op ooghoogte. Zo moet je letterlijk meer moeite doen voor de ongezonde keuze en is het dus makkelijker de gezonde optie te kiezen. 

Conclusie van belasting versus belastbaarheid

 

Een ideale situatie is dit: aan het einde van de dag heb je nog wat energie over. Dit biedt een reserve voor wanneer je het nodig hebt. De balans tussen belasting en belastbaarheid valt dus positief uit voor de belastbaarheid; je zit waarschijnlijk lekker in je vel. Geweldig! 

De situatie voor veel ambitieuze vrouwen: aan het einde van de dag is alle energie verbruikt. De balans is nog net in evenwicht. Zorg ervoor dat je op dat moment je belasting vermindert of je belastbaarheid vergroot. 

In de verre van ideale situatie: aan het einde van de dag ben je volledig uitgeput en overbelast. Je hebt aanzienlijk meer energie verbruikt dan je eigenlijk hebt. De balans slaat negatief uit naar de belastbaarheid; je overbelast je lichaam. Het is hoog tijd voor (drastische) veranderingen!

De balansballen van Suus

Nu je begrijpt hoe de balans werkt tussen energievraag en -aanbod; belasting versus belastbaarheid, en de metafoor van het kannetje begrijp je wellicht beter waarom je soms energiek en vrolijk door het leven gaat en op andere momenten het gevoel hebt dat het leven je overweldigt.

Om echt controle en invloed te krijgen over je energiehuishouding, is het nuttig om onderscheid te maken tussen verschillende categorieën waarin energie gecreëerd en verbruikt kan worden. Deze categorieën zijn inspanning, ontspanning en zelfzorg.

Waarschijnlijk roept dit direct vragen op over

·      hoe je energie kunt creëren wanneer je weinig rust krijgt,

·      hoe je kunt voorkomen dat je klachten ontwikkelt door te veel te doen en

·      hoe je jouw energie optimaal kunt gebruiken.